Trump’ın Çin Teknolojisine Yönelik Yüzde 100 Gümrük Vergisi Kararı
ABD yönetiminin Çin menşeli ileri teknoloji ürünlerine yönelik yüzde 100 gümrük vergisi planı, küresel tedarik zinciri ve fiyatlama dengeleri üzerinde şok etkisi yarattı. Kararın kapsamının yarı iletkenlerden telekom ekipmanlarına uzanan geniş bir yelpazeyi işaret etmesi, büyüme ve kârlılık beklentilerinde ani aşağı yönlü revizyonları tetikledi. Bu yeni tablo, risk iştahının hızla daralmasına ve likiditenin savunmacı varlıklara kaçmasına neden olurken, yüksek beta karakteriyle bilinen kripto varlıklar ilk tepkiyi sert satışlarla verdi.
Politika duyurusunun iletişim biçimi ve zamanlaması, piyasalarda belirsizlik primini artırdı. Ticaret savaşının yeni bir evreye taşınabileceği algısı, hem fonlama maliyetleri hem de küresel talep görünümü kanalıyla riskli varlıkların iskonto oranlarını yükseltti. Bu bağlamda kripto piyasası, bağımsız bir varlık sınıfı söylemine rağmen, küresel makro şokların ortak kredi ve likidite kanallarından eş anlı etkilenerek klasik riskten kaçış döngüsüne girdi.
Bitcoin ve Altcoinlerde Sert Düşüşün Zamanlaması
Fiyatlamalarda görülen sert kırılma, haber akışıyla neredeyse eş zamanlı olarak vadeli ve perpetual sözleşmeler tarafında derinleşti. Kısa sürede artan volatilite, piyasa yapısında slipajı büyüttü ve alım satım aralıklarını genişletti; spot piyasadan gelen satış baskısı vadeli tarafta teminat çağrılarını tetikleyerek düşüşü hızlandırdı. Piyasa mikro yapısında sipariş defterlerinin incelmesi, ani boşluklar yaratırken, fiyatlar destek bölgelerinde kalıcı tutunmayı başaramadı.
Altcoinler tarafında beta etkisi daha güçlü hissedildi ve korelasyon katsayıları kısa vadede yükselerek toplu bir geri çekilmeye dönüştü. Opsiyon piyasasında gerçekleşen prim sıçraması, kısa vade implied volatilitenin tepe yapmasına ve koruma amaçlı alımların maliyetini artırmasına yol açtı. Bu dinamik, spot ve türev piyasalar arasındaki geri besleme mekanizmasını güçlendirerek düşüşün zamanlamasını saniyeler ve dakikalar ölçeğine sıkıştırdı.
Dev Short Pozisyonlar: Çöküşten Önce Açılan İşlemler
Trump’ın açıklamasından yalnızca birkaç saat önce büyük miktarda short pozisyonların açılması, piyasa analistleri arasında dikkat çekici bir tartışma başlattı. On-chain veriler ve borsa emir defteri analizleri, özellikle Bitcoin ve Ethereum vadeli işlemlerinde milyonlarca dolarlık short pozisyonların neredeyse koordineli biçimde aktif hale geldiğini gösteriyor. Bu durum, bazı yatırımcıların açıklamayı önceden biliyor olabileceği ya da belirli veri akışlarını manipülatif amaçla kullandığı yönündeki şüpheleri güçlendirdi.
Likiditenin dar olduğu saatlerde açılan bu işlemler, fiyatın düşüş yönünde momentum kazanmasına katkı sağladı. Özellikle 100x’e varan kaldıraç oranlarıyla açılan pozisyonlar, kısa sürede büyük kazançlar elde eden sınırlı bir grup yatırımcı yaratırken, piyasanın geri kalanını derin zarara sürükledi. Bu tablo, kripto türev piyasalarında düzenleme eksikliğinin nasıl bilgi asimetrisi ve manipülasyona zemin hazırladığını bir kez daha ortaya koydu.
Piyasada İçeriden Bilgi İddiaları: Tesadüf mü, Bilinçli Hamle mi?
Kripto topluluklarında ve sosyal medya kanallarında yayılan içeriden bilgi iddiaları, piyasanın sert çöküşüne gölge düşürdü. Bazı zincir üstü analiz firmaları, belirli “balina cüzdanları”nın Trump açıklamasından kısa süre önce büyük borsalara fon transferi yaptığını tespit etti. Bu transferlerin hemen ardından gelen satışlar, fiyatların ani düşüşünü hızlandırarak, piyasada “bilinçli işlem” tartışmalarını alevlendirdi.
Öte yandan bazı uzmanlar, bu durumun tamamen tesadüf olabileceğini ve algoritmik işlem yapan botların otomatik sinyallerle harekete geçtiğini savunuyor. Ancak geçmişte benzer olaylarda da açıklamalardan hemen önce yüklü işlemlerin görülmesi, kripto piyasasında denetimsizlik ve bilgi sızıntısı konularını yeniden gündeme taşıdı. Bu tartışma, gelecekte düzenleyici kurumların zincir üstü hareketleri yakından izlemesini ve “ön bilgiye dayalı işlemler” için daha net kurallar belirlemesini zorunlu kılabilir.
Likidasyon Dalgasının Büyüklüğü ve Borsalardaki Etkileri
Trump açıklamasını takip eden 24 saat içinde toplamda 18 milyar doların üzerinde kaldıraçlı pozisyon tasfiye edildi. Bu rakam, 2022’deki Terra çöküşünden bu yana görülen en büyük günlük likidasyon hacmi olarak kayıtlara geçti. Özellikle Binance, Bybit ve OKX gibi büyük platformlarda teminat seviyelerine ulaşamayan yüz binlerce yatırımcının pozisyonları otomatik olarak kapatıldı. Bu durum, piyasalarda hem fiyat istikrarını hem de kullanıcı güvenini derinden sarstı.
Borsalar açısından bakıldığında, bu ölçekte bir likidasyon dalgası hem sistem yükünü artırdı hem de emir işleme gecikmelerine yol açtı. Bazı kullanıcılar, ani fiyat hareketleri sırasında pozisyonlarını kapatamadıklarını iddia ederek platformlara karşı tazminat taleplerinde bulundu. Bu olay, kripto borsalarının risk yönetimi altyapısının yeterliliğini yeniden sorgulatan önemli bir stres testi niteliği taşıyor.
Korku Endeksi Yükselirken Kurumsalların Sessizliği
Çöküşün hemen ardından kripto piyasalarında korku ve açgözlülük endeksi “Extreme Fear” seviyesine geriledi. Bu durum, yatırımcıların büyük çoğunluğunun piyasadan çekildiğini, riskli varlıklardan güvenli limanlara yöneldiğini gösteriyor. Sosyal medya kanallarında panik havası hâkimken, kurumsal yatırımcıların sessizliğini koruması dikkat çekti. Özellikle spot ETF ihraççılarının ve büyük fon yöneticilerinin açıklama yapmaması, piyasadaki belirsizlik algısını derinleştirdi.
Kurumsalların bu süreçte sessiz kalmasının ardında birkaç olasılık bulunuyor. Birincisi, piyasanın hâlâ regülasyon açısından gri alanda olması nedeniyle doğrudan yorum yapmanın riskli görülmesi. İkincisi ise, kurumsal aktörlerin bu düşüşü bir “alım fırsatı” olarak değerlendirmek isteyip piyasaya dönüş için uygun zemini beklemeleri. Ancak her iki durumda da, bireysel yatırımcıların kayıpları sürerken sessiz kalan büyük oyunculara yönelik eleştiriler artmaya devam ediyor.
Spot ETF’ler Üzerindeki Baskı ve Kurumsal Tepkiler
Trump’ın ticaret kararı ve sonrasındaki satış dalgası, henüz tam olarak olgunlaşmamış spot ETF piyasasını da baskı altına aldı. Bitcoin ve Ethereum spot ETF’lerinde günlük hacimler sert düşerken, fon girişleri negatif bölgeye geçti. Bazı analistler, bu durumu yatırımcı güvenindeki kırılmanın doğrudan bir göstergesi olarak yorumluyor. Özellikle ABD merkezli fonların, piyasa istikrarı sağlanmadan yeni kripto ürünlerini erteleme eğiliminde olabileceği belirtiliyor.
Kurumsal cephedeki en büyük endişe, düzenleyici otoritelerin bu gelişmeler ışığında yeni sınırlamalar getirme ihtimali. SEC ve CFTC gibi kurumların piyasadaki ani dalgalanmaları “spekülatif aşırılık” olarak tanımlaması, yeni ETF onay süreçlerinde gecikmelere neden olabilir. Bu durum, kripto piyasasının uzun süredir beklediği kurumsal kabul sürecine gölge düşürürken, yatırımcılar açısından da kısa vadede güven tazelemesini zorlaştırıyor.
Kripto Piyasasında Güven Krizi ve Olası Regülasyon Hamleleri
Yaşanan çöküş, kripto piyasasının en zayıf halkasının hâlâ güven eksikliği olduğunu bir kez daha ortaya koydu. Fiyatlardaki sert hareketler, likidite krizleri ve manipülasyon iddiaları, düzenleyici kurumların devreye girmesi yönündeki çağrıları güçlendirdi. Özellikle ABD ve AB tarafında, kaldıraç oranlarının sınırlandırılması ve merkezi borsaların şeffaflık yükümlülüklerinin artırılması gündemde. Ayrıca, zincir üstü işlem takibi yapan denetim birimlerinin güçlendirilmesi de olası adımlar arasında yer alıyor.
Uzmanlara göre, bu çöküş kripto piyasasında bir “reset” etkisi yaratabilir. Kısa vadede yatırımcı güveni zedelenmiş olsa da, orta vadede denetim mekanizmalarının güçlenmesi daha sağlam bir piyasa yapısına zemin hazırlayabilir. Ancak bu süreçte, piyasanın spekülatif doğası ve küresel koordinasyon eksikliği nedeniyle toparlanmanın kademeli olacağı öngörülmektedir.
