Trump’tan Vergi Yağmuru
Donald Trump’ın ikinci başkanlık dönemi boyunca uyguladığı vergi politikaları, hem ABD ekonomisini güçlendirme hem de küresel ticarette ABD’nin rekabet gücünü artırma hedefiyle şekillendi. Ancak, bu politikaların bütçe açığını büyüttüğü, küresel tedarik zincirlerini bozduğu ve uluslararası ticaret gerilimlerini artırdığı yönünde ciddi eleştiriler bulunuyor.
Özellikle ithalat vergilerindeki keskin artışlar, Çin, Avrupa Birliği ve Kanada gibi büyük ticaret ortaklarıyla gerilimleri tırmandırdı. Trump yönetimi, ABD’nin sanayi ve üretim gücünü artırmak amacıyla bu politikalara ağırlık verdiğini savunurken, ekonomistler ithalat vergilerinin tüketici fiyatlarını artıracağını ve uzun vadede ekonomik büyümeyi sınırlayabileceğini öne sürüyor.
Trump’ın Vergi Politikaları: Geçmişten Günümüze Bir İnceleme
Trump, 2017 yılında imzaladığı Vergi Kesintileri ve İş Yasası (Tax Cuts and Jobs Act – TCJA) ile ABD tarihindeki en büyük vergi reformlarından birini gerçekleştirdi. Bu yasa ile kurumlar vergisi oranı %35’ten %21’e düşürüldü ve bireysel gelir vergisinde de çeşitli kesintiler yapıldı. Şirketlerin daha fazla yatırım yapmasını teşvik etmek amacıyla getirilen bu reform, başlangıçta ekonomik büyümeyi destekledi. Ancak zamanla, bütçe açığının hızla artmasına ve gelir dağılımındaki eşitsizliğin derinleşmesine neden oldu.
Trump’ın vergi reformları, özellikle büyük şirketler ve yüksek gelirli bireyler için avantajlı oldu. Ancak, orta ve düşük gelirli Amerikalılar için vergi indirimlerinin kalıcı olmaması, uzun vadede bu kesimler üzerinde baskı oluşturdu. Ek olarak, vergi gelirlerindeki düşüş, kamu harcamalarının kısılmasını gerektirerek sosyal güvenlik programları ve altyapı projeleri üzerinde baskı yarattı.
Çin’e Uygulanan Gümrük Tarifeleri: Ticaret Savaşlarının Başlangıcı
Trump yönetimi, 2018 yılında Çin’den ithal edilen ürünlere yüksek gümrük tarifeleri getirerek ticaret savaşlarının fitilini ateşledi. Elektronik, çelik, otomotiv ve tarım ürünleri gibi geniş bir yelpazeye yayılan bu vergiler, ABD’li tüketiciler ve işletmeler üzerinde doğrudan maliyet artışına neden oldu.
Çin ise misilleme yaparak ABD’den ithal edilen soya fasulyesi, uçak ve otomobil gibi ürünlere ek tarifeler getirdi. Bu durum, ABD’li çiftçileri ve ihracatçıları zor durumda bıraktı. Aynı zamanda, küresel tedarik zincirlerinin bozulmasına neden olarak fiyat artışlarını ve ekonomik belirsizlikleri beraberinde getirdi. ABD ve Çin arasındaki ticaret savaşı, küresel piyasalarda büyük dalgalanmalara neden oldu ve birçok sektörde yatırımları sekteye uğrattı.
Meksika’ya Vergiler: Göçmen Politikaları ile Ekonomik Baskı
Trump, göçmen politikalarını ekonomi üzerinden yönlendirmeye çalışan bir strateji benimsedi. 2019 yılında, Meksika’dan ithal edilen tüm ürünlere %5 oranında gümrük vergisi uygulanacağını duyurdu ve bu oranı göçmen akışı durdurulmazsa kademeli olarak %25’e kadar yükselteceğini açıkladı.
Bu politika, otomotiv, tarım ve tüketici elektroniği gibi sektörleri doğrudan etkiledi. Çünkü Meksika, ABD’nin en büyük ticaret ortaklarından biri olarak birçok Amerikan şirketi için üretim merkezi konumundaydı. Eğer bu vergiler kalıcı hale gelseydi, ABD’de otomobil fiyatlarında ciddi bir artış yaşanacak ve birçok üretici maliyetleri karşılayamaz hale gelecekti. Meksika hükümeti, Trump yönetimiyle müzakerelere girerek göçmen geçişlerini azaltmayı kabul etti ve böylece vergilerin yürürlüğe girmesi engellendi.
Kanada ile Vergi Gerilimleri: NAFTA’dan USMCA’ya Geçiş Süreci
Trump’ın “ABD için daha adil ticaret anlaşmaları yapma” politikası, Kanada ve Meksika ile imzalanan Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması’nı (NAFTA) değiştirmesiyle sonuçlandı. 2018 yılında, NAFTA’nın yerine ABD-Meksika-Kanada Anlaşması (USMCA) imzalandı.
USMCA, ABD’li üreticiler için bazı avantajlar sağlarken, Kanada ve Meksika için ticari baskılar içeriyordu. Trump yönetimi, özellikle Kanada’nın süt ve süt ürünleri sektörüne yönelik kotalar getirdi ve Kanada’dan ithal edilen çelik ile alüminyuma ek vergiler koydu. Bu hamleler, ABD ile Kanada arasındaki ekonomik ilişkilerde gerilime neden oldu ve Kanada hükümeti, ABD ürünlerine karşı misilleme tarifeleri uyguladı.
Bu anlaşma, ABD’nin otomotiv sektöründe bazı korumalar sağlasa da, genel olarak NAFTA’dan çok büyük farklılıklar taşımıyordu. Ancak Trump, bunu büyük bir diplomatik zafer olarak sunarak seçim kampanyasında sıkça kullandı.
Günümüz İthalat Vergilerindeki Artışlar ve Küresel Ticaret
Trump yönetimi, Çin ve Meksika’dan ithal edilen ürünlere %25’e varan ek gümrük tarifeleri uygulayarak ticaret savaşlarını yeniden alevlendirdi. Bu karar, özellikle otomotiv, çelik ve tarım sektörlerini doğrudan etkiledi. Avrupa Birliği’nden ithal edilen araçlara yönelik ek vergiler, Avrupalı otomobil üreticilerinin ABD pazarındaki rekabet gücünü zayıflatırken, Çin’den gelen elektronik ürünlerde fiyat artışlarına neden oldu.
Özellikle ABD’de üretim yapan otomotiv devleri, ithalat vergilerinin artmasının hammadde maliyetlerini yükselttiğini ve üretim maliyetlerini artırarak tüketicilere yansıdığını belirtti. Bu vergiler sonucunda ABD’de üretilen birçok otomobilin fiyatının yükseldiği ve iç piyasadaki talebin azaldığı rapor edildi.
Çin ise misilleme olarak ABD’den ithal edilen tarım ürünlerine ek vergiler koyarak Amerikan çiftçilerini zor duruma soktu. Bu nedenle Trump yönetimi, tarım sektöründeki kayıpları sübvansiyonlarla telafi etmek zorunda kaldı. Ancak bu sübvansiyonlar, federal bütçe açığını artırarak ABD ekonomisi üzerinde ek bir yük oluşturdu.
Şirketlere Yönelik Vergi İndirimleri ve Ekonomik Etkileri
Trump yönetimi, ABD ekonomisini canlandırmak için şirketlere büyük vergi indirimleri sağladı. Kurumlar vergisi oranı %21’den %15’e düşürülerek, şirketlerin daha fazla yatırım yapması teşvik edildi. Ancak, bu politika kısa vadeli bir ekonomik büyüme sağlarken, uzun vadede bütçe açığını büyük ölçüde artırdı.
Penn Wharton Bütçe Modeli tarafından yapılan bir analize göre, Trump yönetiminin uyguladığı bu vergi indirimleri ve artan hükümet harcamaları, önümüzdeki 10 yıl içinde ABD bütçe açığını 5,8 trilyon dolar artırabilir. Ekonomistler, bu tür politikaların kamu borcunu yükselteceğini ve ilerleyen yıllarda vergi oranlarının yeniden artırılmasını zorunlu kılacağını savunuyor.
Öte yandan, Trump yönetimi bahşiş gelirlerinden vergi alınmamasını sağlayacak bir plan sundu. Ancak, bu politikanın bütçe açığına nasıl etki edeceği konusunda net bir açıklama yapılmadı. Ekonomistlere göre, bu uygulamanın getireceği vergi kaybının ithalat vergilerinden elde edilecek gelirle telafi edilmesi planlanıyor. Ancak, ithalat vergilerinin fiyatları artırarak tüketici harcamalarını sınırlayabileceği de belirtiliyor.
Uluslararası Vergi Anlaşmalarından Çekilme ve Küresel İş Birliği
Trump yönetimi, ABD’nin ekonomik çıkarlarını koruma gerekçesiyle, büyük şirketlere yönelik küresel asgari vergi anlaşmalarından çekildi. OECD tarafından geliştirilen bu anlaşma, çok uluslu şirketlerin düşük vergi oranlarına sahip ülkelerde faaliyet göstermesini sınırlayarak vergi kaçırmayı önlemeyi hedefliyordu. Ancak Trump yönetimi, bu düzenlemenin ABD merkezli şirketler için dezavantajlı olacağını savunarak anlaşmadan çekildi.
Bu karar, Avrupa Birliği, Kanada ve Japonya gibi büyük ekonomiler tarafından tepkiyle karşılandı. AB, ABD merkezli teknoloji devlerine yönelik dijital hizmet vergisi gibi yeni vergilendirme mekanizmaları oluşturmayı gündeme getirdi. Uzmanlara göre, ABD’nin uluslararası vergi iş birliğinden çekilmesi, küresel ekonomide daha fazla ticaret gerilimine neden olabilir.
Vergi Politikalarının ABD Sanayi ve Tarım Sektörüne Etkileri
Trump yönetiminin vergi politikalarının en fazla etkilediği sektörlerden biri de ABD sanayi ve tarım sektörü oldu. Çelik ve alüminyum ithalatına getirilen yüksek tarifeler, ABD çelik üreticileri için kısa vadeli kazançlar sağlarken, otomotiv ve inşaat sektörlerinde hammadde maliyetlerini artırarak üretim maliyetlerinin yükselmesine neden oldu.
ABD tarım sektörü ise Çin ve diğer ülkelerin misilleme vergileri nedeniyle büyük zarar gördü. Çin’in ABD’den ithal edilen soya fasulyesi ve diğer tarım ürünlerine ek vergiler koyması, Amerikan çiftçilerini zor durumda bıraktı. Trump yönetimi, bu kayıpları sübvansiyonlarla telafi etmeye çalıştı ancak bu durum federal bütçeye ek bir yük getirdi.
Sanayi ve tarım sektörleri üzerindeki baskının devam etmesi, ABD ekonomisinin belirli sektörlerinde büyümeyi yavaşlatabilir ve iş gücü piyasasında daralmaya neden olabilir.
Trump’ın 2024 Seçim Kampanyasında Vergi Politikalarının Rolü
Trump’ın 2024 seçimleri öncesindeki kampanya söylemlerinde, vergi kesintileri, ticaret savaşları ve üretimi destekleyici politikalar öne çıkıyor. Vergi kesintileri sayesinde ABD ekonomisini canlandırmayı ve şirketlerin daha fazla yatırım yapmasını teşvik etmeyi planladığını açıklayan Trump, aynı zamanda ithalat vergilerini artırarak yerli üretimi güçlendirmeyi hedefliyor.
Ancak, bu tür korumacı politikaların uzun vadede bütçe açığını artırabileceği ve enflasyonist baskılar yaratabileceği belirtiliyor. İthalat vergilerinin artırılması, ithal edilen ürünlerin maliyetlerini yükselterek tüketici fiyatlarını doğrudan etkileyebilir ve enflasyonu tetikleyebilir.
