VWAP Nedir? Hacim Ağırlıklı Ortalama Fiyatın Tanımı
VWAP (Volume Weighted Average Price), bir varlığın belirli bir zaman diliminde işlem gördüğü fiyatların, bu fiyatlara eşlik eden hacimle ağırlıklandırılarak ortalamasının alınmasıyla elde edilen teknik analiz göstergesidir. Diğer bir deyişle VWAP, fiyat hareketini yalnızca sayısal ortalamayla değil, gerçek işlem yoğunluğuyla ilişkilendirerek daha anlamlı bir ortalama sunar.
Kurumsal yatırımcılar ve profesyonel trader’lar için VWAP, bir varlığın o gün içerisinde “adil” kabul edilen seviyesini gösterir. Bu sebeple fiyatın VWAP üzerinde olması, alıcıların kontrolü elinde tuttuğuna; altında olması ise satıcıların baskın olduğuna işaret eder. VWAP, hem trend yönünü hem de potansiyel giriş-çıkış noktalarını belirlemek için önemli bir araçtır.
VWAP Nasıl Hesaplanır? Formülü ve Uygulaması
VWAP hesaplaması, tipik fiyat ve işlem hacmi kullanılarak yapılır. Tipik fiyat, bir mumun yüksek, düşük ve kapanış fiyatlarının ortalamasıdır:
Tipik Fiyat = (High + Low + Close) / 3
VWAP = Toplam (Tipik Fiyat × Hacim) / Toplam Hacim
Bu formül gün boyunca her yeni işlemle birlikte güncellenir. Yani VWAP, tıpkı hareketli ortalamalar gibi sürekli kendini yenileyen bir değerdir. Ancak SMA ve EMA gibi göstergeler geçmiş fiyatlara eşit veya ağırlıklı dağılım yaparken, VWAP yalnızca işlem hacmiyle ilişkilendirilen fiyatları baz alır. Bu nedenle özellikle gün içi analizlerde, gerçek işlem ağırlığını dikkate aldığı için daha güvenilir kabul edilir.
VWAP ile Basit Hareketli Ortalama (SMA) Arasındaki Farklar
VWAP ile Basit Hareketli Ortalama (SMA) sıkça karıştırılsa da, aralarında önemli farklar bulunur. SMA, belirli bir periyottaki fiyatların aritmetik ortalamasını alırken, VWAP hesaplamasında fiyatların yanı sıra işlem hacmi de dikkate alınır. Bu durum VWAP’i, piyasa katılımcılarının gerçekten ağırlık verdiği fiyat seviyesini yansıtan daha dinamik ve anlamlı bir gösterge hâline getirir.
SMA, tüm fiyatlara eşit önem verirken; VWAP, yüksek hacimli işlemlerin gerçekleştiği fiyatlara daha fazla ağırlık tanır. Bu yüzden düşük hacimli anlık hareketlerin SMA üzerinde yarattığı etkiler, VWAP üzerinde daha az belirgindir. Bu da VWAP’in özellikle gün içi fiyat hareketlerini yorumlarken daha filtrelenmiş, daha “gerçekçi” bir analiz sunduğu anlamına gelir. Kurumsal trader’ların çoğu bu sebeple SMA yerine VWAP’i baz alır.
VWAP Kullanarak Kurumsal Alım-Satım Analizi
Kurumsal yatırımcılar, büyük pozisyonları piyasaya sürerken fiyatı olumsuz etkilememek için VWAP seviyelerine göre işlem yaparlar. Bir alım emri için ortalama fiyat VWAP seviyesinin altındaysa bu, kurumsal yatırımcının piyasa ortalamasından daha uygun bir fiyattan alış yaptığını gösterir. Satış içinse, VWAP’in üstünde satış yapmak, yatırımcının başarılı bir kârlılık oranı yakaladığını ima eder.
VWAP seviyeleri bu yönüyle likidite yönetiminin de bir göstergesi sayılır. Birçok algoritmik işlem stratejisi, VWAP’in üzerinde ya da altında işlem yapmayı hedefleyerek fiyatı doğrudan etkilemeden pozisyon açmayı amaçlar. Bu nedenle VWAP, kurumsal alım-satım hacimlerinin izini sürebilmek için bireysel trader’lara da önemli bir analiz fırsatı sunar.
VWAP Seviyeleri ile Destek ve Direnç Bölgelerini Belirleme
VWAP yalnızca bir ortalama değer sunmakla kalmaz, aynı zamanda gün içi destek ve direnç seviyeleri oluşturmak için de kullanılabilir. Fiyat, VWAP seviyesinin üzerine çıktığında bu bölge çoğu zaman geri çekilmede destek, aşağı kırıldığında ise yukarı yönlü hareketlerde direnç olarak işlev görür. Bu nedenle VWAP, dinamik bir referans noktası olarak fiyatın çevresinde tepki verebileceği bölgeleri belirlemekte kullanılır.
Ayrıca bazı grafik platformlarında “VWAP bands” (VWAP bantları) veya “standard deviation VWAP” gibi varyasyonlar da kullanılır. Bu bantlar, VWAP’in üstüne veya altına belirli sapmalarla çizilerek fiyatın aşırı uzadığı veya geri dönme ihtimali olan alanları gösterebilir. Özellikle gün içi scalping ve likidite avcılığı yapan trader’lar, bu tür VWAP seviyeleri etrafında strateji kurar.
VWAP Stratejileri: Fiyat VWAP’in Üstünde mi Altında mı?
VWAP bazlı stratejilerde en temel ayrım, fiyatın VWAP çizgisinin üzerinde mi yoksa altında mı işlem gördüğüdür. Fiyat VWAP’in üzerinde ise, piyasa alıcılı kabul edilir ve long (alış) pozisyonları için uygun ortam vardır. Fiyat VWAP’in altındaysa, satış baskısı ağırlıktadır ve short (satış) işlemleri tercih edilir.
Birçok trader, trend yönünü bu konumla teyit ederken, VWAP’e geri dönüşlerde işlem açma stratejisi de uygular. Örneğin, fiyat VWAP altına sarkıp yeniden üzerine çıkarsa, bu durum boğa sinyali olarak yorumlanabilir. Aynı şekilde, fiyat VWAP’i yukarıdan test ederken aşağı dönerse, satıcıların devreye girdiği anlaşılır. Bu stratejiler, özellikle kısa vadeli karar süreçlerinde netlik kazandırır.
Günlük VWAP ve Çoklu Gün VWAP Kullanımı
VWAP genellikle günlük bazda kullanılır çünkü her işlem gününün başında sıfırlanır ve yeni işlemlerle yeniden hesaplanır. Ancak bazı trader’lar çoklu gün VWAP (multi-day VWAP) yöntemini tercih eder. Bu strateji, belirli bir zaman dilimindeki ortalama fiyat eğilimini daha uzun vadeli olarak görmeyi sağlar. Özellikle swing trade veya kısa vadeli trend takibi yapan yatırımcılar için çoklu gün VWAP, daha kalıcı destek-direnç alanları sunabilir.
Çoklu gün VWAP kullanımında dikkat edilmesi gereken nokta, VWAP’in yapısı gereği sadece işlem yapılan dönemlerde anlamlı olduğudur. Tatil günleri, düşük hacimli seanslar veya kesintiler bu hesaplamayı bozabilir. Bu nedenle her yeni işlem haftasında ya da fiyat önemli bir dönemeçten geçtiğinde VWAP seviyelerini yeniden kalibre etmek gerekir.
VWAP ile Scalping ve Intraday Trade Uyumu
VWAP, özellikle scalping ve intraday işlemler için mükemmel uyum sağlayan bir göstergedir. Çünkü bu stratejilerde zamanlama, konum ve risk kontrolü her şeyden önce gelir. Scalper’lar, fiyat VWAP’ten uzaklaştığında “geri dönüş” bekleyerek, kısa süreli pozisyonlar açar. Intraday trader’lar ise, VWAP’in yönüne göre işlem yönünü tayin eder: fiyat VWAP’in altındaysa short, üstündeyse long pozisyon aranır. Ayrıca VWAP, scalping işlemlerinde “gerçek fiyat adaleti” seviyesi olarak görülür. Bu nedenle hem pozisyon açarken hem de kâr al ya da zarar durdur noktası belirlerken VWAP seviyesi referans alınır. VWAP’le uyumlu çalışan diğer göstergeler (örneğin RSI, MACD) ile birlikte kullanıldığında, trader’ın karar verme sürecine disiplin ve netlik kazandırır.
