Arjantin siyaset sahnesi, 2023 yılından beri oldukça hareketli günler geçirmektedir. Bu hareketliliğin merkezinde ise 22 Ekim 1970’te Buenos Aires’te doğan ekonomist, yazar ve siyasetçi Javier Gerardo Milei yer alır.
Milei, akademik geçmişi ve Avusturya Ekonomi Okulu ilkelerine dayanan görüşleri ile tanınan, aynı zamanda anarko-kapitalist fikirleriyle dikkat çeken bir isimdir. 2023 seçimlerini kazanan Milei, Arjantin Devlet Başkanı olduktan sonra hem ekonomi politikalarıyla hem de kripto para piyasasında aldığı tartışmalı kararlarla gündemden düşmemektedir.
Siyasete Giden Yol: Akademik Kariyer ve Yazarlık
Javier Milei, ekonomiye duyduğu ilgi nedeniyle genç yaşlardan itibaren akademik çalışmalarına yoğunlaşmıştır. Ekonomi alanında uzmanlaşarak çeşitli üniversitelerde dersler vermiş, konferanslara katılmış ve pek çok öğrenciye hocalık yapmıştır.
Hem teorik hem de pratik alanda kendini göstermeyi başaran Milei, sadece ders vermekle kalmamış, aynı zamanda ekonomi ve siyaset üzerine bir çok kitap ve makale kaleme almıştır. Bu kitaplar, çoğunlukla serbest piyasa ekonomisi, devletin rolü ve bireysel özgürlükler üzerine yoğunlaşmaktadır.
Milei’nin görüşleri, Avusturya Ekonomi Okulu felsefesinden ilham alır ve bu okulun temel prensibi olan serbest piyasa ekonomisini ve bireysel girişimciliği savunur.
Milei’nin akademik ve entelektüel yönü, onun medya dünyasında da popüler hale gelmesine yardımcı olmuştur. Radyo programları sunmuş, televizyon tartışma programlarında sıkça boy göstermiştir.
Arjantin halkının geniş bir kesimi, Milei’yi ilk defa bu canlı programlarda yaptığı çarpıcı yorumlar sayesinde tanımıştır. Kimi zaman sivri dilli ve agresif tavırlarıyla dikkat çekse de, ekonomi konusundaki uzmanlığı birçok kişiye ilham vermiş ve onu “marjinal fikirlerin sesi” olarak öne çıkarmıştır.
La Libertad Avanza ve Devlet Başkanlığı
Milei’nin siyaset kariyeri, 2021 yılında Buenos Aires milletvekili seçilmesiyle başladı. Kısa sürede, La Libertad Avanza adlı siyasi koalisyonun lider figürü haline geldi. Milei’nin yükselişi, birçok siyaset uzmanının tahminlerini altüst etti.
Zira Arjantin’de ana akım partiler, uzun süredir siyasetin belirleyici gücü olarak görülüyordu. Ancak Milei, halkta destek buldu ve 2023 seçimlerinde Arjantin Devlet Başkanı seçildi.Bu beklenmedik başarı, Milei’nin hem ekonomik hem de sosyal politikalarını uygulamaya başlamasıyla yeni bir dönemi beraberinde getirdi.
Arjantin, uzun süredir yüksek enflasyon, sık finansal dalgalanmalar ve kırılgan bir iş gücü piyasasıyla boğuşmaktaydı. Milei, bu sorunları radikal çözümlerle aşma iddiasındaydı. Ancak, uygulanacak reformların boyutu ve hızının ülkede yeni tartışmalar açacağı daha ilk günden belliydi.
Kripto Dünyasında Fırtına: $LIBRA Skandalının Doğuşu
Şubat 2025’te, sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı paylaşımla $LIBRA‘yı tanıtan Milei, yatırımcılara bu yeni dijital varlığı işaret ederek piyasada beklentileri yükseltti. Bu tanıtım mesajının ardından $LIBRA’nın değeri kısa zamanda katlanarak piyasa değerini 4,5 milyar dolar seviyesine çıkardı.
Ancak bu yükseliş sadece birkaç saat sürdü. Ani bir çöküşle $LIBRA’nın değeri neredeyse sıfıra indi ve milyonlarca dolarlık yatırım buharlaştı. Kayıpların büyüklüğü, hem yerel hem de uluslararası yatırımcılar arasında büyük bir şok etkisi yarattı.
Başlangıçta projeyi öven Milei, daha sonra tanıtım mesajını sosyal medya hesabından silerek projeyle ilgili detaylı bilgiye sahip olmadığını ve sadece iyi niyetle hareket ettiğini savundu. Fakat bu savunma, “Cryptogate” olarak anılan skandalı yatıştırmaya yetmedi; aksine Milei’ye yönelik güvensizliği körükledi.
$LIBRA Tanıtımının Perde Arkası ve İddialar
$LIBRAnın başarısızlığı, Arjantin’de büyük yankı uyandırdı. Yatırımcıların yaşadığı zararlar, kamuoyunda “Başkan, böylesine riskli bir projeyi nasıl destekler?” sorusunun gündeme gelmesine neden oldu.
Aynı süreçte, $LIBRA danışmanlarından Hayden Mark Davis, Milei’nin ekibi ile bu tanıtım kampanyası için önceden anlaşma yapıldığını öne sürdü. Davis, bütün iletişim ve tanıtım stratejisinin Milei’nin bilgisi dahilinde planlandığını, ancak projede yaşanan ani çöküşün ardından Milei’nin projeden habersiz gibi davranıp desteğini çektiğini ifade etti.
Davis ayrıca, $LIBRA’nın bir dolandırıcılık olmadığını savunarak yatırımcıların zararlarının fonların yeniden yatırılması yoluyla telafi edilebileceğini belirtti. Buna rağmen, Arjantin kamuoyunda ve uluslararası basında Milei’ye karşı öfke dinmedi.
Projeye yatırım yapan binlerce kişi, milyarlarca dolara ulaşan zarardan doğrudan Milei’yi sorumlu tuttu. Sonuç olarak, pek çok kişi bu durumu devlete ve sisteme karşı açılacak davalarla çözmeye yöneldi.
“Cryptogate” Sonrası Yasal Süreç ve Azil Talepleri
Yaşanan olaylar, Arjantin siyasetinde deprem etkisi yarattı. Muhalefet partileri, “Cryptogate” olarak adlandırılan skandalın ardından Milei’nin azledilmesi için çağrıda bulunmaya başladı. Suçlamalar arasında “dolandırıcılık” ve “kamu görevini kötüye kullanma” gibi ağır ithamlar yer alıyordu. Resmi rakamlara göre skandaldan yaklaşık 40.000 kişi etkilenmiş ve toplamda 4 milyar doları aşan kayıplar yaşanmıştı.
Arjantin Yolsuzlukla Mücadele Ofisi, konuyla ilgili kapsamlı bir soruşturma başlattı. Bu soruşturmanın merkezinde, Milei’nin kripto parayı tanıtması için herhangi bir maddi menfaat elde edip etmediği, tanıtım anlaşmasının detayları ve yatırımcıların mağduriyetinin boyutu yer almaktadır.
Milei ise tüm suçlamaları reddetti ve kripto para piyasasını “kumarhane” olarak nitelendirerek, yatırımcıların kayıplarından sorumlu tutulamayacağını dile getirdi. Ancak, halkın güvenini sarsan bu skandal, Arjantin’in finansal istikrarına dair endişeleri de körükledi.
Ekonomide Radikal Reform: Megadecreto’nun Etkileri
Javier Milei, kripto skandalının öncesinde ülkenin ekonomik yapısını köklü şekilde dönüştürme hamlelerini sürdürüyordu. 70/2023 sayılı kararname, halk arasında “Megadecreto” olarak biliniyor.
Bu kararname, 366 maddelik kapsamlı bir reform paketi içermekte ve devletin küçültülmesi, kamu harcamalarının azaltılması, çeşitli kurumların özelleştirilmesi gibi adımları barındırmaktadır.
Bu plan kapsamında, Aerolíneas Argentinas ve Energía Argentina gibi devlete ait önemli şirketlerin anonim şirketlere dönüştürülerek özelleştirilmesi hedeflenmiştir. Ayrıca işçi tazminatlarında kesintiye gidilmesi ve sendikaların yetkilerinin sınırlandırılması gibi iş gücü piyasasını derinden etkileyen düzenlemeler de yer almaktadır. Amaç, kamu harcamalarını azaltarak vergi oranlarını düşürmek, özel sektörü canlandırmak ve uluslararası yatırımcıyı çekmektir.
Kısa vadede bakıldığında, bu radikal kararlar enflasyon oranını aşağı çekmiş ve bütçede fazla verilmesini sağlamıştır. 2024’ün üçüncü çeyreğinde ekonomi, %3,9’luk bir büyüme kaydetmiş ve resesyondan çıkmıştır.
Buna karşın, yoksulluk oranı %53 gibi yüksek bir seviyeye ulaşarak toplumun geniş kesimlerinde rahatsızlık yaratmıştır. İşsizlik oranındaki artış da Milei’nin ekonomi politikalarına yönelik eleştirilerin dozunu artırmıştır.
Başkan Milei ise daha da agresif kesintiler yaparak vergilerin %90’ını kaldırmak gibi radikal hedeflerden bahsetmekte, “derin motosierra” adını verdiği reform dalgasını sürdüreceğini belirtmektedir. Bu politikalar, ülke içinde olduğu kadar uluslararası alanda da yakından takip edilmekte ve geniş tartışmalara neden olmaktadır.
Medyada ve Popüler Kültürde Milei
Javier Milei, sadece ekonomik veya siyasi hamleleriyle değil, sıra dışı kişiliği ve sert üslubuyla da medyanın ilgi odağı olmuştur. Televizyon tartışma programlarında kullandığı sansasyonel ifadeler, kısa sürede onu “rating garantisi” bir konuk haline getirmiştir. Arjantin’de büyük bir hayran kitlesi oluşturmanın yanı sıra, aynı zamanda ciddi eleştirilere de maruz kalmaktadır.
2024 yılında, Milei’nin hayatını ve siyasi kariyerini konu alan altı bölümlük “Milei, la serie” adlı bir biyografik dizi, sosyal medya platformu X üzerinden yayınlanmıştır.
Dizi, Milei’nin üniversite yıllarından başlayarak siyaset sahnesindeki yükselişini ve başkanlık koltuğuna oturmasını dramatik bir dille anlatır. Eleştirmenler, bu dizinin “propaganda niteliği” taşıdığını öne sürse de, ilk bölümü 1,4 milyon izlenme sayısını aşarak büyük bir ilgi toplamıştır.
Milei’nin popüler kültür üzerindeki etkisi, müzik dünyasına da yansımıştır. Arjantinli pop sanatçısı Lali Espósito, 2024 yılında çıkardığı “Fanático” adlı şarkıda Milei’nin ekonomi politikalarına açıkça göndermede bulunmuş ve bu parça kısa sürede protesto gösterilerinin marşı haline gelmiştir.
Özellikle üniversite öğrencileri, eğitim bütçesinde yapılan kesintileri eleştirmek için düzenledikleri gösterilerde bu şarkıyı kullanarak seslerini duyurmaya çalışmaktadır.
Arjantin Siyasetinin Kilit İsmi Milei’nin Geleceği
Bütün bu, Javier Milei’nin Arjantin siyasetinde ne kadar polarize edici bir figür olduğunu gözler önüne sermektedir. Kimileri onu “Arjantin’in rock yıldızı” olarak görürken, kimileri ise ekonomide ve sosyal politikada attığı “radikal” adımlar nedeniyle ciddi kaygılar taşımaktadır.
Kripto para skandalı sonrası ortaya çıkan dolandırıcılık suçlamaları, azil talepleri ve yolsuzluk soruşturmaları, Milei’nin liderliğini uzun vadede nasıl etkileyeceği belirsiz bir sürece işaret etmektedir.
Milei, tüm bu tartışmalara rağmen reformlarını daha da ileri taşımaya kararlı görünmektedir. Ekonomiyi “devlet boyunduruğundan” kurtarmak ve bireysel özgürlüğü her alanda genişletmek istediğini vurgulayan Başkan, vergi indirimleri ve daha fazla özelleştirme gibi konularda adım atmaktan çekinmemektedir.
Ancak bu cesur hamlelerin toplumsal bedeli de giderek yükselmektedir. Enflasyonun kontrol altına alınması gibi olumlu verilerin yanı sıra yoksulluk ve işsizlik oranlarındaki artış, halkın geniş bir kesimini endişelendirmektedir.
Öte yandan, uluslararası yatırımcılar ve finans çevreleri, Arjantin’in bu hızlı dönüşüm sürecini yakından izlemektedir. Ülkenin yeni reformlarla birlikte yatırım fırsatlarını artırabileceği, ancak siyasal istikrarsızlığın da bir o kadar risk taşıdığı görüşü sıkça dile getirilmektedir. Bu ortamda Javier Milei, hem ülke içinde hem de küresel ölçekte merakla takip edilen bir lider konumundadır.
