Ayı Piyasası, genellikle finansal piyasalarda belirli bir varlık, sektör veya tüm piyasanın uzun bir süre boyunca düşüş trendinde olduğu dönemi ifade eder. Terim, ayının avını pençeleriyle aşağı doğru indirme eylemine atıfta bulunarak adını alır. Borsada da kripto paralarda da boğa ve ayı piyasası ayrılmaz birer ikilidir.
Ayı piyasası dönemlerinde, yatırımcılar genellikle varlıklarını satma eğilimindedir, bu da fiyatların daha da düşmesine neden olabilir. Ancak, ayı piyasaları aynı zamanda yatırım fırsatları sunabilir, çünkü fiyatlar düştükçe, bazı yatırımcılar varlıkları daha düşük fiyatlardan satın almayı tercih edebilir. Bu, ayı piyasasının bitiminde elde edilecek potansiyel karları artırabilir.
Ayı Piyasası Nasıl Anlaşılır?
Genel bir düşüş trendi, ayı piyasasının en belirgin özelliklerinden biridir. Piyasa göstergeleri ve teknik analiz, ayı piyasasının belirtilerini anlamak için de kullanılabilir. Hareketli ortalamalar, RSI (Relative Strength Index) ve MACD (Moving Average Convergence Divergence) gibi göstergeler, piyasanın genel durumunu değerlendirmek için kullanılabilir. Bu göstergeler, piyasanın aşırı alım veya aşırı satım durumunda olup olmadığını göstererek, ayı veya boğa piyalarının başlangıcını belirlemeye yardımcı olabilir.
Ayı Piyasası Neden ve Ne Zaman Olur?
Ayı piyasasının ne zaman başlayacağını veya ne kadar süreceğini tahmin etmek zordur çünkü bu, birçok değişkene bağlıdır, fakat genel olarak bakıldığında ayı piyasası, belirli ekonomik koşullar ve piyasa koşullarının bir araya gelmesi sonucu oluşur.
Ekonomik durgunluk dönemlerinde genellikle ayı piyasaları daha muhtemeldir. Ekonomi yavaşladığında, işsizlik oranları artar ve tüketici harcamaları düşer. Bu durum, yatırımcıların yatırım iştahının oldukça düşmesi anlamına gelir.
İlaveten, merkez bankaları genellikle enflasyonu kontrol etmek için faiz oranlarını artırır. Ancak, yüksek faiz oranları genellikle yatırımcıları riskli varlıklardan daha az riskli varlıklara yönlendirir. Bu durum da hisse senedi ve kripto paralar gibi daha riskli yatırım araçlarının fiyatlarının düşmesine neden olabilir.
Politik belirsizlik ve jeopolitik riskler de piyasa duyarlılığını etkileyebilir ve ayı piyasalarına neden olabilir. Örneğin, bir savaş çıkması, yatırımcıların riskli varlıkları satmasına ve altın gibi daha güvenli varlıklara geçmesine neden olabilir.
Kripto para piyasası özellikle regülasyonlardan etkilenebilir. Hükümetlerin kripto paralar üzerinde daha sıkı kontroller uygulama kararı, kripto para fiyatlarının düşmesine neden olabilir.
Son olarak, genel piyasa dinamikleri ve sektör ile alakalı haber akışları da ayı piyasası başlangıcına sebep olabilen faktörler arasındadır. Sürekli olarak negatif haber akışlarının olması, piyasayı kötü etkiler ve fiyatın düşüş ihtimalini artırabilir.
Ayı Piyasası Ne Kadar Sürer
Ayı piyasasının süresi, birçok farklı faktöre bağlıdır ve bu nedenle kesin bir süre belirlemek zordur. Ancak, genel olarak, ayı piyasaları aylar sürebilir.
Örneğin, Bitcoin’in 2017 boğası sonrasındaki ve 2021’deki boğa sonrasındaki ayı piyasaları yaklaşık bir ila bir buçuk yıl sürmüştür. Ancak, her ayı piyasası farklıdır ve süreleri değişkenlik gösterebilir. Ayrıca, ayı piyasaları genellikle hızlı yükselişlerle sona erebilir, dolayısıyla yatırımcıların süreci iyi yönetmesi önemlidir.
Ayı Piyasası Neden Biter?
Ayı piyasası, genellikle belirli ekonomik ve piyasa koşullarının bir araya gelmesi sonucu sona erer. Yukarıda sayılan faktörlerin tam tersi, ayı piyasasının bitiş sebepleri olarak sayılabilir.
Merkez bankaları genellikle ekonomiyi canlandırmak için faiz oranlarını düşürür. Düşük faiz oranları genellikle yatırımcıları daha az riskli varlıklardan riskli varlıklara yönlendirir. Bu durum, hisse senedi ve kripto para fiyatlarının yükselmesine neden olabilir.
Politik stabilite ve jeopolitik risklerin azalması da piyasa duyarlılığını etkileyebilir ve ayı piyasalarının sona ermesine neden olabilir. Örneğin, bir ülkenin politik istikrar kazanması veya bir savaşın sona ermesi, yatırımcıların riskli varlıkları daha satın alınabilir olmasına ve fiyatların yükselmesine neden olabilir.
Kripto para piyasası özellikle regülasyonlardan etkilenebilir. Hükümetlerin kripto paralar üzerinde daha esnek kontroller uygulama ya da kripto paraları kabul etme kararları, kripto para fiyatlarının yükselmesine neden olabilir. Mesela 2021’de başlayan ayı piyasası, Bİtcoin Spot ETF’lerinin SEC tarafından onaylanması ile son bulmuştur.
Ülkelerin kararları ve makroekonomik gelişmelere ilaveten, şirketler tarafından gelebilecek önemli haberler ve Bitcoin halving dönemlerinin yaklaşması gibi faktörler de doğrudan bir talep artışına sebep olabilir ve ayı piyasasının bitişi ile sonuçlanabilir.
Ayı Piyasasında Ne Yapmak Gerekir?
Kripto para yatırımlarını ayı başlangıç sinyalleri ile ciddi bir miktarda azaltmak, ayı piyasası başlamadan önce yatırımların daha güvenli varlıklara çevirmek ve düşüş sinyallerine rağmen yükseliş beklentisi konusunda inat etmemek önden alınabilecek en büyük tedbirlerdendir. Bu, potansiyel kayıpların en aza indirilmesine yardımcı olabilir. Fakat trend değişiminin yaşanacağını önden belirlemek oldukça zordur.
Kısa pozisyon almak (Short Selling), bir varlığın fiyatının düşeceği öngörüldüğünde kullanılan bir stratejidir. Bu, bir varlığı ödünç alıp satmak ve fiyat düştüğünde geri almak olarak özetlenebilir. Fiyat düştüğünde, aynı varlık daha düşük bir fiyata geri alınabilir ve ödünç alınan varlık geri verilerek kar elde edilebilir. Bunu borsalarda bir işlem türü olarak bir buton ile gerçekleştirmek mümkündür.
Ayı ile birlikte artık desteklerden alım yönlü işlem yapmak, yerini dirençlerden shortlamaya ya da artışlar ile geçmişten kalan pozisyonları azaltmaya bırakabilir.
Ayı piyasasının sonlarına doğru, boğa piyasasının yaklaştığı düşünülerek kademeli alımlar yapmaya başlanabilir. Bu strateji, düşük fiyatlarla daha fazla varlık satın almayı sağlar. Fakat bir fiyatın dibini tutturmanın ne kadar zor olabileceğini unutmayıp, düşüşün devam etmesi durumunda yatırımlara ekleme yapılabilecek bir nakit miktarını kenarda tutarak alım yapmak oldukça önemlidir. Başka bir deyişle, bir fiyatın dip olduğu düşünülerek tüm imkanlar ile alım yapmak oldukça risklidir.
Ayı Piyasası ile Düzeltmelerin Farkları
Ayı piyasası ve düzeltme, finansal piyasalarda kullanılan iki farklı terimdir ve her ikisi de varlık fiyatlarındaki düşüşleri ifade eder. Ancak, bu iki terim arasında belirgin farklar vardır.
Düzeltme (Correction), genellikle bir varlığın fiyatında %10 veya daha fazla bir düşüş olarak tanımlanır. Düzeltme, birkaç saatlik ve günlük süreleri kapsayabilen çeşitli zaman aralıklarında gerçekleşebilir.
Düzeltme, fiyat düşüşünün varlığın veya piyasanın genel trendinden önemli ölçüde sapmış olduğunu göstermek için kullanılır. Başka bir deyişle, fiyat derin bir düşüş yaşamış olsa da piyasa trendin hala yükseliş yönlü olduğunu gösteren özelliklerini yitirmemiştir.
Öte yandan, Ayı Piyasası genellikle piyasanın genel olarak düşüş eğiliminde olduğu bir dönemi ifade eder. Ayı piyasası ve düzeltme arasındaki en belirgin ve önemli fark, piyasanın genel yönünün düşüş olarak değişip değişmediği ve bu düşüşün ne kadar süre devam ettiğidir. Eğer gelen düşüş ile beraber piyasa artış trendini gösteren özelliklerini yitirdiyse, bu artık ayı piyasasını işaret eder. Düzeltmenin aksine ayı uzun sürelidir, ara bir dönem değildir.
Geçmiş Ayı Market Örnekleri
2017 yılı, Bitcoin ve diğer birçok kripto paranın tarihi zirvelerini gördüğü bir yıldı. Bitcoin, Aralık 2017’de yaklaşık 20.000 dolara kadar çıktı. Ancak bu yükseliş, 2018’in başlarında yerini hızla bir düşüşe bıraktı ve ayı piyasası bu şekilde başladı.
2017 aynı zamanda birçok yeni kripto paranın piyasaya sürüldüğü ve ICO (Initial Coin Offering) patlamasının yaşandığı bir yıldı. O dönemde çok kazandıran bu akımdan artık neredeyse hiçbir proje aktifliğini sürdürmüyor.
2021, kripto para piyasalarında büyük bir büyüme yılı oldu. Bitcoin ve Ethereum, yeni en yüksek seviyelerine ulaştı. Ayrıca, DeFi (Decentralized Finance) ve NFT (Non-Fungible Token) gibi kripto para trendleri de 2021’de büyük bir patlama yaşadı. Özellikle NFT’ler, yeni bir alan olmasıyla oldukça ilgi çekti.
Ancak, 2021 aynı zamanda kripto para piyasalarının volatilitesini ve belirsizliğini de gösterdi. Örneğin, Bitcoin Mayıs 2021’de 60.000 dolar seviyelerinden 30.000 dolar seviyelerine düştü ve ayı piyasası ilk darbesini bu şekilde vurmuş oldu. Bu döneme en büyük kripto para borsalarından FTX’in ve en büyük coinlerden olan LUNA’nın batışları damgasını vurdu.
Her iki yıl da, kripto para piyasalarının hızla değişebileceğini ve yatırımcıların bu piyasalarda dikkatli olmaları gerektiğini göstermektedir. Yatırımcılar, risk yönetimi stratejilerini doğru belirleyerek bu dalgalanmalara uyum sağlamalı ve kararlarını buna göre şekillendirmelidirler.
Ayı Adı Nereden Geliyor?
“Boğa” ve “ayı” terimlerinin kökeni hakkında çeşitli teoriler bulunmaktadır. Bazılarına göre, bu terimler her iki hayvanın saldırı şekillerinden türetilmiştir. Yani, bir boğa boynuzlarını havaya doğru savururken, bir ayı aşağıya doğru pençelerini savurur. Bu hareketler, piyasanın hareketine metaforik olarak bağlanmıştır. Eğer trend yukarıya doğruysa, bu bir boğa piyasası olarak kabul edilir. Eğer trend aşağıya doğruysa, bu bir ayı piyasasıdır.
Diğerleri ise, Shakespeare’in oyunlarına işaret eder, ki bu oyunlar boğalar ve ayılar arasındaki savaşlara atıfta bulunur. “Macbeth”te, başarısız olan baş karakter, düşmanlarının kendisini bir direğe bağladığını ancak “ayı gibi, mücadele etmek zorunda olduğunu” söyler. “Much Ado About Nothing”de, boğa vahşi ama asil bir hayvandır. Bu örneğe ilaveten birkaç başka açıklama da mevcuttur.