Son yılların sıklıkla konuşulan kripto yatırım platformları launchpad’leri sizler için kısaca özetlemek istedik! Hemen biraz geriye saralım.
Geçmişte çok daha fazla yaşanan dolandırıcılıklar sebebiyle yeni ve bilinmeyen projelere yatırım yapmak oldukça riskliydi. Günümüzde launchpad’ler, yeni ve potansiyel olarak değerli projelere daha fazla kişinin daha güvenli bir şekilde ulaşabilmesini sağlayan bir filtre işlevi görüyor denebilir.
Peki, launchpad’lere yatırım yapılmalı mı? Hangi tip launchpad’ler var? Nelere dikkat etmeliyiz? Riskleri nelerdir? Bu sorulara ve fazlasına cevap bulabileceğiniz bir içerikle karşınızdayız!
Hadi başlayalım.
Launchpad nedir?
Launchpad’in açıklamasına geçmeden önce, launchpad ile launchpool arasındaki ayrımı yapmamız gerekiyor. Launchpool, mevcut tokenlerini stake etmek isteyen tüm kullanıcılara token dağıtır.
Örneğin, Binance Launchpool nedir? Binance Launchpool, Binance’in ilk token dağıtımına yardımcı olmak için sunduğu bir hizmettir. Bu hizmet, kullanıcıların yeni piyasaya sürülen tokenleri kazanmak için BNB, BUSD veya BKRW stake etmesine olanak tanır.
Yani, kullanıcıların kripto tokenlerini ücretsiz olarak stake etmelerine ve yenilerini kazanmalarına olanak tanıyan bir platformdur diyebiliriz. Launchpool staking, fonları bir likidite havuzuna atmak için kripto varlıklarının kullanılmasıdır. Bunu yapmak, yeni tokenlerin getirisini sağlayabilir. (Buna da DeFi yield farming deniyor.)
Kısacası launchpad projelerin fon toplamasına yardımcı olurken, launchpool projelerin tokenlerinin dağıtımına odaklanır.
Launchpool ile, Binance’in BNB tokeni gibi bir kripto parayı belirli bir stake havuzunda stake edersiniz. Daha sonra yeni küçük hacimli bir kripto projesi için token şeklinde staking ödülleri alırsınız. Örneğin A tokeni isimli bir projeye yatırım yapacaksınız. Bu A tokeninin kendine ait bir havuzu oluyor. Bu havuzda kriptolarınızı stake edebilir ve A tokeni cinsinde ödeme alabilirsiniz. Bu da aslında sizin A tokeniyle neredeyse risksiz bir şekilde yatırım yapmanızı sağlar.
Launchpad nedir? Bazen kripto inkübatörü olarak da adlandırılan kripto launchpad, kripto projelerinin tanıtıldığı ve fon elde edebildiği merkezi olmayan borsa (DEX) tabanlı bir platformdur diyebiliriz.
Halka arz edilmeden önce, projenin kripto yatırımcılarına erken aşama kripto token satışları sunulur. Yatırımcılar bunu, tokenleri düşük fiyatlardan alıp daha sonra kârlı bir şekilde satarak gelecekteki bir fiyat artışından kar elde etmek için bir şans olarak görürler. Platform ayrıca finansman için daha fazla kripto projesi de çekebilir.
Launchpad içerisinden bir tokeni satın alıp direkt olarak o projeyle ve diğerleriyle haşır neşir olma şansınız var. Bu aşamada, launchpad sizin için aslında filtrelemeyi yapıyor. Düşünün, örneğin Binance Launchpad’ine gelen tonlarca proje teklifi oluyor, burda Binance kendi içinde kendine uygun olan projeleri seçiyor ve diğerlerini eliyor. Bu bakımdan bu oluşumlara startup inkübatörleri de denebilir.
Geleneksel bir girişime çok benzer şekilde, ekiplerin bir araya gelip sağlayacakları değerin ne olduğunu, nasıl çalışacaklarını ve nihayetinde işlerinin başarılı olduğundan emin olmak için ne yapmaları gerektiğini belirlemeleri gerekir. Bu özellikle önemlidir çünkü kripto alanında projeler işlerinin hisselerini satmazlar, bunun yerine tokenler yatırımcılara satılır ve ardından bu tokenlerin fiyat artışı göstermesi umulur.
Launchpad tipleri nelerdir?
- IDO (İlk DEX Arzı/ Initial DEX Offering):
IDO launchpad’leri, kitle fonlaması yapan merkeziyetsiz platformlardır. Bir DEX’te barındırılan varlıkları temsil eden tokenler burada işlem görür. Bilinen bazı IDO launchpad’leri FireStarter, GameFi, Seedify ve TrustPad’dir.
- ICO (İlk Kripto Para Arzı/Initial Coin Offering):
ICO launchpadleri, kurucuların yatırımcılara token sunarak blok zinciri projelerini geliştirmesi için fon toplamasına olanak tanır. İyi bilinen ICO launchpad’leri CardStarter, Binance Launchpad ve Polkastarter.
- INO (İlk NFT Arzı/Initial NFT Offering):
INO launchpad’leri, yatırımcıların platformda satışa sunulan NFT’leri finanse etmelerine olanak tanır. Örnekler: Only1, BSCStation ve Seedify.
- IGO (İlk Oyun Arzı/Initial Game Offering):
IGO launchpad’leri, oyun ve metaverse geliştiricilerinin projeleri için fon sağlayabilecekleri platformlardır. Örnekler: Gamestarter, Enjinstarter ve PlayPad.
Launchpad’ler nasıl çalışır?
Bu kısımda örnek olarak Binance Launchpad’i kullanalım. Binance Launchpad gibi oluşumların kendi tokenleri mevcut. Bu tokenlerle yatırımcılar al sat yapabiliyor. (BNB token) Bu tokenleri tuttuğunuz zaman launchpad üzerindeki projelere erken erişim hakkına sahip oluyorsunuz. Yani bu tür bir özel davet sistemi gibi düşünebilirsiniz.
Herhangi bir launchpad’in token’ini tutarak aslında bilinçli bir launchpad yatırımcısı olarak da gözüküyor oluyorsunuz. Launchpad’in desteklediği uzun dönemli projelere de yatırım yapabiliyor oluyorsunuz. Bu noktada da tier (rütbe) sistemi devreye giriyor.
Tier sistemi aslında bir çeşit sınırlandırma. Yatırım yapacağınız launchpad’in tokeninden ne kadar tuttuğunuza göre değişen bir token dağıtım sistemi. Genellikle launchpad’in en büyük token sahiplerine garanti pozisyonlar veriliyor.
Ne demek bu? Tahmin edersiniz ki yeni çıkacak hype bir proje için istek arzdan fazla olabilir. Bu durumda herkese hak verilmeyecek demektir. Bazı yatırımcılara ön sıralarda yer ayrılırken (en çok token tutanlar), diğerleri çekiliş sistemi ile hak kazanıyor olacaklar.
Bazı launchpad’ler ise sadece çekiliş yöntemiyle token yeri verir. Yani her zaman için launchpad’lerin desteklediği ve güvenilir bulduğunuz yatırım yapmak istediğiniz işlere erken ulaşamayabilirsiniz, herhangi bir tier sistemi de işlemez.
Risk yönetimi: Launchpad’lere yatırım yaparken düşünmeniz gereken en önemli şeylerden birisi de kendi risk yönetiminiz. Yeni projelere yatırmak istediğiniz bir yığın paranız varsa ve riske karşı yüksek bir toleransınız varsa, o zaman garantili token almak şansına sahip olan sıralamayı (top tier) alıp, launchpad’de kendinize iyi bir yer ayarlayabilirsiniz.
Ancak çoğu insan için durum böyle değil. Daha düşük bütçelerle yatırım yapmak istiyorsanız eğer bu da mümkün. Low tier dediğimiz kategoride yatırımlar yapıp riskinizi minimuma indirebilirsiniz.
Komunite oluşumu: Launchpad’lerin bir diğer özelliği ise aslına bakarsanız kendi içlerinde lokal komüniteler oluşturmaları. Hem yatırımcılar hem de yeni projeler için yeni bir komünite oluşmuş oluyor. Her iki taraf için de bol iletişim ve görüş paylaşımı şansı sağlanıyor.
Launchpad örneği: Binance Launchpad
Binance halihazırdaki en büyük kripto para borsasıdır. 2019 yılında kendi ekosistemlerine yeni bir token çıkartma sistemi kurmaya karar veriyorlar. İlk sundukları projeler arasında ise BitTorrent ve Fetch AI mevcut. Bu fikrin ne kadar heyecan verici olduğunu bir örnekle canlandırabiliriz: BitTorrent projesi 15 dakikadan kısa sürede 7 milyon doların üzerinde para toplamayı başardı.
Binance bu projeleri neye dayanarak seçiyor? Bir proje Binance Launchpad’e girmeden önce, Binance standartlarına uygun olup olmadığının belirlenebilmesi için bir değerlendirme sürecinden geçiyor. Bu süreçte yetkililerin üzerinde durduğu bazı konular:
-Projenin görece olarak ilerlemiş bir aşamada olması
-Geniş kapsamlı kullanım için hazır olması
-Güçlü ve kendini adamış bir ekip
-Daha geniş kripto ekosisteminin büyümesini ve gelişmesini destekleme potansiyeli
Bir diğer bahsettiğimiz proje olan Fetch AI ise 10 saniyede 6 milyon dolar toplamayı başardı. Bu noktada aklımıza gelen en önemli noktalardan biri de itibar olabilir. Binance altyapısında sunulan projelerin başarısının sebebi sadece projeye bağlı değildir diyebililiriz. Binance’in platformunu kullanmalarının burada büyük bir etkisi var.
Not: Bir diğer dikkat edilmesi gereken nokta ise tüm launchpad proje teklifleri birbirinden farklı olabilir. Bu sebeple, her projeyi farklı düşünüp ona göre araştırmanızı yapmalısınız.
Launchpad riskleri nelerdir?
- Fiyat Değişimleri
Launchpad projelerinde olan “belirli sayıda token elde tutma” konusunda kullanıcılara farklı paketler sunuluyor. Bu da aslında satış baskısını da engellemek amacıyla yapılmış bir adım. Fakat ayı piyasasında bu adım çalışmayabilir, fiyat oldukça farklılaşabilir.
Aynı zamanda projeden istenilenin alınamaması ve projenin başarısız olması platform tokeninin değerini de etkileyeceği için platform tokenleri düşüşe uğrayabilir.
- Yatırım yapma gerekliliği
Launchpad’ler her ne kadar token ön satışını en kolay ve ulaşılabilir hale getirmiş olsa da, yaptığınız bu yatırım yüklü ve riskli olabilir. Bazı zamanlarda, örneğin A launchpad’inde bir projeye yatırım yapmak istiyorsunuz, bu durumda A tokeninden 3 bin adet tutmanız gerekiyor, ve bunun değeri 1000-2000 dolarları bulabiliyor. Bu yatırım miktarı, kimisi için önemsiz olsa da çoğu yatırımcı için portföyleri halihazırda çeşitlendirilmemiş ise, yepyeni ve bilinmedik bir proje için kullanılmaması gereken bir miktar olabilir.
- Launchpad’lerin iş modelleri
Launchpad’ler diğer şirketler için (içerisindeki kripto projeleri için) bir nevi kuluçka merkezi görevi görüyorlar ve bu projeler için yatırım olanağı sunuyorlar. Bu bağlantı da aslında başarılı ya da başarısız tüm projelerle launchpad’leri bağlantılı hale getiriyor.
Bu iş modeli, launchpad’leri etkilediği kadar yatırımcıyı da aynı şekilde etkiliyor. Bir launchpad’de tonlarca başarılı proje varsa, o launchpad daha iyi iş çıkaracaktır, token fiyat olarak artacaktır. Ne kadar başarısız proje varsa da, tam tersi gerçekleşecektir.
- Token kilitleri
Yatırımcılar, launchpad projelerine yatırdıkları tokenleri bi anda almazlar. Bir süreç boyunca alırlar. Bu da demek oluyor ki, eğer bu projeler istenilen performansı göstermezse, ve yatırımcı tokenlerini istediği zaman alamazsa, token fiyat değişimi yatırımcıya zarar verebilir.
Launchpad projesine yatırım yapmadan önce nelere dikkat etmeliyiz?
- Projenin zaman çizelgesi nedir?
- Tokenler için çıkış tarihi nedir?
- Platform tokeninin token ekonomisi nasıldır?
- Satış etkinliklerine katılabilmem için ne kadar token tutmam gerekiyor?
- Projenin arkasındaki ekibe inanıyor muyum, bir sorunu çözdüklerine inanıyor muyum?
- Gelecekte bu launchpad üzerinden daha fazla projeye yatırım yapmak isteyecek miyim?
Sonuç olarak, kripto launchpadl’eri, yeni ve potansiyel olarak değerli projeler için bir filtre sağlayarak kripto alanında önemli bir oluşum haline geldi. Yatırımcılara, gelecek vadeden projelere az riskle erişme fırsatları sunuyor. Bununla birlikte, ilgili riskleri göz önünde bulundurmak ve yatırım yapmadan önce kapsamlı bir araştırma yapmak her zaman olduğu gibi kişinin kendi sorumluluğundadır. Temel ölçütleri anlayarak ve güvenilir launchpad’ler kullanarak, doğru yatırımlar yapabilirsiniz.
Launchpad’lerle alakalı tüm içeriklerimize buradan ulaşabilirsiniz.