Bir ölü kripto cüzdanı, uzun bir süre boyunca hareketsiz kalmış olan cüzdandır. Ölü cüzdanlar kripto varlıklarını içerir, ancak yıllardır herhangi bir işlem göndermemiş veya almamışlardır. Ölü cüzdanlar, cüzdan anahtarlarının kaybedilmesi, yatırımcıların uzun vadeli yatırımları tutması veya hatta cüzdan sahibinin vefatı nedeniyle ortaya çıkabilir.
Decrypt tarafından Ocak 2020’de yapılan bir yayına göre, yaklaşık 3.7 milyon Bitcoin’in artık hareket etmeyeceği, kalıcı olarak kilitlendiği (kazara ve kasıtlı olarak) iddia ediliyor. Bunun nedeni, bu kripto varlıklarının gerçekten ölü cüzdanlarda saklanması veya “yakılması”dır. Yakılabilir coinler varlık dolaşımını kontrol etmek için yanık cüzdanlara yatırılır.
Ölü cüzdanlardaki coinler hala dolaşımdaki arza dahil edilir, ancak bu hareketsiz kripto paraların bir daha hareket ettirilmeme olasılığı yüksektir bu da onları piyasa satış baskısı veya arz/talep sürtünmesi üzerinde hiçbir etkisi olmayan varlıklar haline getirir.
Ölü Cüzdanlar Nasıl Tanımlanır?
Basitçe söylemek gerekirse, ölü bir cüzdan hareketsiz bir cüzdandır. Bir cüzdanın hareketsiz kabul edilmesi için çok uzun bir süre, örneğin birden fazla yıl boyunca kullanılmamış olması gerekir. Ancak cüzdanın mutlaka bir kripto varlığında olması gerekmektedir; aksi takdirde, bu ölü bir cüzdandan ziyade boş bir cüzdan olacaktır. Ölü cüzdanlar oldukça yaygındır, ancak hareketsizliklerinin nedeni değişiklik gösterebilir.
Normal bir senaryoda, bir kripto cüzdanı düzenli olarak işlem alır ve gönderir ve böyle olmadığında, birkaç olası açıklama vardır.
Bir yatırımcı, varlıklarını gelecekte belki daha değerli olacakları umuduyla bir süreliğine kilitliyor olabilir. Bu süre herhangi bir zaman dilimi içinde olabilir. Bu süre boyunca cüzdan hareketsiz kalır ve üzerinde hiçbir işlem kaydı olmadığı için “ölü” olarak kabul edilir. Ancak yatırımcı daha fazla varlık eklediğinde cüzdan aktif hale gelir.
Ölü cüzdanların bir başka nedeni de cüzdanın özel anahtarlarının kaybedilmesidir. Bu, kötü depolama veya cüzdan sahiplerinin vefatıyla kazara gerçekleşebilir. Blok zincir teknolojisi, özel anahtarları kripto cüzdanına erişimin tek noktası yapar; dolayısıyla, özel anahtarların kaybedilmesi cüzdana erişimin engellenmesine ve hareketsiz kalmasına neden olur.
Kripto Cüzdanı Kapanır mı?
Kripto cüzdanları kapanmaz. Bir cüzdan yıllar veya on yıllar boyunca hareketsiz olsa bile, kripto cüzdanının bütünlüğü korunur. Bir cüzdan oluşturulduğunda, ayrıntıları sonsuza kadar blok zincirinde depolanır ve gereken anahtara sahip olan herhangi bir kişi herhangi bir zamanda cüzdandan yararlanabilir.
Bu, banka hesaplarıyla farklılık gösterir, çünkü çoğu sistemde uzun süre hareketsiz kalan bir banka hesabı tekrar kullanılmadan önce bir etkinleştirme sürecinden geçer, ancak kripto cüzdanları için durum böyle değildir.
Ölü Cüzdanlardaki Kripto Varlıkları Ne Olur?
Bir ölü cüzdanındaki kripto para birimleri veya NFT’ler, cüzdan erişilebilir hale gelecek kadar sağlam kalır. Cüzdanın ayrıntıları Etherscan gibi blok zinciri gezginleri aracılığıyla alınabilir ve doğrulanabilir, ancak içerideki varlıklar yalnızca özel anahtara sahip olanlar tarafından hareket ettirilebilir. Cüzdan herhangi bir şekilde tehlikeye düşmezse, kripto varlıkları kilitleyen bir yatırımcı, istediği zaman sağlam bir varlığa geri dönebilir.
Ölü Bir Cüzdanda Varlıkların Kullanılması Mümkün mü?
Bir cüzdan sahibi ve özel anahtarın tek sahibi olduğu için cüzdan erişilemez hale gelirse, cüzdan gerçekten ölüdür ve içeriği taşınmaz. Bitcoin gibi değiştirilebilir coinler için, cüzdan ve içeriğiyle neredeyse hiçbir şey yapılamaz. Ancak NFT’ler için durum biraz farklıdır.
NFT’ler blok zinciri sanat eserleridir ve NFT’nin adresi kullanılarak bu şekilde sergilenebilir. NFT tutkunu Cozomo de’ Medici, Twitter hesabında yaptığı bir yayında, The Cozomo de’ Medici Collection’dan 22 eserin Los Angeles County Sanat Müzesi (LACMA) kalıcı koleksiyonuna bağışlandığını duyurdu.
NFT teknolojisi için bir başka çığır açan olayda, müzeler popüler NFT’leri tesislerinde sergiliyor. Müzenin, sanat eserini veya NFT cüzdanının anahtarlarını elinde bulundurması gerekmez, ancak sanatçıdan veya koleksiyoncudan uygun edinimi sağlamalıdır. Ölü cüzdanlardaki NFT’ler, basit bir sözlü bildiri aracılığıyla müzelere bağışlanabilir.
Benzer bir program, değiştirilebilir coinler için benimsenene kadar ölü cüzdanlardaki değiştirilebilir varlıklar ne yazık ki kullanışsız kalacaktır.
Vefat Durumunda Cüzdan Kurtarmayı Nasıl Basit Hale Getirebiliriz?
Kripto yatırımları, ne kadar küçük olursa olsun, zamanla büyük bir servete dönüşebilir. Bir yatırımcı hayatta kaldığı sürece, özel anahtarlarının bilgisine sahip olan tek kişi olmaları önerilir, ancak bu cüzdan sahibinin aniden ölmesi gibi durumlarda ölü cüzdan yaratabilir. Böyle talihsiz durumlarda cüzdanda nasıl keşfedilebilirlik sağlanacağına dair birkaç yöntem:
- Çoklu İmza Kripto Kasa
Kripto kasalar, birden fazla kişi tarafından sahip olunan kripto varlıklarının yönetimi için kullanışlıdır. Kripto varlıkları için ek bir doğrulama ve onay sistemi sağlar ve bu nedenle ek bir güvenlik katmanı sunar. Çoklu imzalı kasalar, transferi onaylamadan önce, tamamen veya çoğunluk sağlayarak, paydaşların onayını gerektirir. Buradaki temel avantaj, kasaların özel anahtar sistemini kullanmaması ve kripto varlıklarına tamamen erişimi kaybetme riskinin çok azalmasıdır.
Kasaları kullanmak aynı zamanda para çekme taleplerinin gecikebileceği ve ek ücretler olabileceği anlamına gelir. Büyük değerdeki varlıkları kasada saklayabilir ve rutin olarak kullanılan varlıklar için kişisel cüzdanları kullanabilirsiniz.
- Yasal Olarak Bağlayıcı İpuçları
Cüzdanda bulunan kripto yatırımlarını, sahibinin vefatından sonra geri kazanmayı kolaylaştırmanın bir yolu, vasiyetnamesine kripto yatırımıyla ilgili ipuçları eklemek ve anahtarların veya cüzdanların nerede bulunacağına dair ipuçları bırakmaktır. Bu ipuçlarının, varislerle ilgili kişisel bilgiler içermesi ve gizemli olması önerilir.
- Yazılı Parolalar
Kripto çeliğine parolalarınızı yazmak ve bunları bir kasa gibi gizli yerlere saklamak, hayatta kalan yakınlarınıza gelecekte onları bulma şansı verir.
Ölü Cüzdanlar ve Yanık Cüzdanlar Arasındaki Fark
Coin yakma, kripto varlığını dolaşımdan kalıcı olarak kaldırma işlemidir. Bunun için varlık, “yanık cüzdan” veya geçersiz adres olarak bilinen bir adrese gönderilir.
Ölü cüzdanlar ve yanık cüzdanlar, dolaşımdan kaldırılamayan kripto varlıklarını içerir. Gerçekten ölü cüzdanlar ve yanık cüzdanlar, teknik olarak daimi olarak aktif dolaşımdan kaldırılan varlıklara sahiptir.
Ancak ölü cüzdanlar aslında kişisel cüzdanlardır ve kasıtlı olarak veya kazara hareketsiz bırakılmıştır, oysa yanık cüzdanlar kripto varlıklarını dolaşımdan kaldırmak için oluşturulmuş geçersiz adreslerdir. Tasarım gereği, yakma adresleri özel anahtarlar içermez ve içerikleri herhangi bir şekilde alınamaz; bu tür adreslere gönderilen varlıklar gerçekten sonsuza dek kaybolur. Ölü cüzdanlar ise özel anahtarlara sahiptir ve anahtarlar kaybedildiği için erişilemez hale gelir. Özel anahtar gelecekte herhangi bir zamanda bulunursa, ölü cüzdanlar tekrar canlanabilir; ancak bunun yakma adresleriyle mümkün olduğu söylenemez.
Son olarak, ölü cüzdanların sahipleri vardır. Öte yandan, yakma adreslerin sahipleri yoktur; bunlar sadece kripto varlıklarını yakmak ve dolaşımdan kaldırmak için var olan adreslerdir.
Son Düşünceler
Blok zincir ağlarındaki katı güvenlik sistemi iki uçlu bir kılıçtır. İyi tarafı, cüzdan ayrıntılarınızı düzgün yönettiğinizde varlıklarınızın güvende olmasıdır. Diğer taraftan, varlıklarınız ve özel anahtarlarınızın saklanması tamamen size bağlıdır. Bu, merkezi sistemlerin aksine, şifrelerinizin kaybedilmesi veya tehlikeye düşmesi durumunda müşteri desteği aracılığıyla hesap kurtarma seçeneği olmaması anlamına gelir.
Bu güvenlik yapısı, sizin kendi bankanız olduğunuz anlamına gelir ve sizin kontrolünüzdeki varlıklarınız, anahtarları hatırlayabiliyor olmanıza bağlı olarak sizindir. Siz anahtarlarınızı hatırlayamıyorsanız, cüzdanınızı kullanamazsınız, ancak içerikleriniz başkası anahtarları elde edene kadar sizindir.
Ne yazık ki, bir kripto cüzdanının tamamen kaybedilmesini önlemek için bilinen yollar, blok zinciri teknolojisinin sunduğu güvenliğin sıkılığını azaltır. Kripto alanı geliştikçe, Starknet’in Deadman Switch’i gibi cüzdan ayrıntılarını korumak için daha iyi yöntemler ortaya çıkabilir.