Yapay zeka (AI), altyapı gelişimi ve harcamaları sayesinde son üç yılda büyük bir büyüme kaydetti. Harcamalar arttıkça hisseler yükseliyor, yeni veri merkezi projeleri de büyüme beklentilerini besliyordu. Bugüne geldiğimizde ise yapay zeka piyasası hassas bir dönemden geçiyor.
2026 yılına az bir süre kala yatırımcılar “pozisyonu azaltıp riskten kaçmak mı, yoksa bu dönüşümden pay almak için ikiye katlamak mı?” ikileminde. Yapay zekaya akan devasa paranın geri dönüş hızı ve ölçeğinin tatmin edip etmeyeceği sorusu ise kripto piyasasına kadar küresel ölçekte büyük bir etki yaratıyor. Bu sebeple, son dönemde AI alanında yaşanan her küçük çatlak aynı soruyu masaya getiriyor.
“Balon” tartışması büyüyor: Bu harcamaların getirisi tatmin edebilecek mi?
Geçen hafta balon tartışmalarını yeniden gündeme getiren başlık, Nvidia Corp. hisselerindeki düşüş ve ABD merkezli teknoloji şirketi Oracle’da yaşanan gelişmelerdi. Oracle’ın Çarşamba günü açıkladığı bilançosunda kâr tarafı felaket değildi; piyasayı asıl rahatsız eden ise önümüzdeki dönem veri merkezi ve AI yatırımları için harcama çıtasının ciddi şekilde yukarı çekilmesi ve bunun yaratacağı finansman baskısıydı.
Financial Times’a göre Oracle, veri merkezlerine yönelik yatırımlar nedeniyle yıllık sermaye harcaması beklentisini yaklaşık %40 artırarak 50 milyar dolar seviyesine yükseltti ve sadece son çeyrekte yaklaşık 12 milyar dolar harcadığını açıkladı. Aynı gün Oracle hissesi %15’lik bir düşüş yaşadı; Reuters, satışların “AI harcamaları büyürken getirinin ne kadar hızlı geleceği” şüphesini tetiklediğini ve bunun daha geniş bir teknoloji/AI hisseleri satışını beslediğini yazdı.
Oracle örneği neden kritik? Çünkü Oracle, yapay zeka altyapısının tam merkezinde yer alan büyük bir şirket. Bulut kapasitesi satıyor, veri merkezi kuruyor, büyük anlaşmalar duyuruyor…
“Gecikme” manşeti bile yetti: OpenAI veri merkezi söylentisi neden bu kadar etkili oldu?
Reuters’ın aktardığına göre Bloomberg’de yer alan “OpenAI ile bağlantılı bazı veri merkezlerinin 2027’den 2028’e sarkabileceği” haberi Cuma günü yeniden büyük bir düşüşü tetikledi. Teknoloji/AI tabanlı hisseler de düşüşü takip etti, Oracle ise bir süre sonra bu iddiayı yalanladı ve “her şey planlandığı gibi” dedi.
“OpenAI ile yapılan anlaşmanın ardından, saha seçimi ve teslimat takvimleri yakın koordinasyon içinde belirlendi ve karşılıklı olarak üzerinde uzlaşıldı. Sözleşmeden kaynaklı yükümlülüklerimizi yerine getirmek için gereken sahalarda hiçbir gecikme yok, tüm aşamalar takvime uygun gidiyor.“
Oracle
Açıklamanın ardından Oracle hisselerinde ve Nvidia’da toparlanma görüldü.
Ancak tartışmalar sürüyor. Alphabet, Microsoft, Amazon.com Inc. ve Meta Platforms Inc.’in önümüzdeki 12 ay içinde sermaye harcamalarına 400 milyar dolardan fazla bütçe ayırması bekleniyor; bunun büyük kısmı veri merkezlerine yönelik olacak. Bu şirketler bulut bilişim ve reklamcılık işlerinden yapay zeka ile ilgili gelir artışı görse de, bu artış katlandıkları maliyetlerin yanına bile yaklaşmıyor diyor Bloomberg.
Peki sonrası?
Bloomberg’e konuşan Jonestrading’in baş piyasa stratejisti Michael O’Rourke, “Büyüme tahminlerinde herhangi bir duraklama veya yavaşlama olursa, piyasa ‘Tamam, burada bir sorun var’ diyecek bir duruma düşeceğiz.” diyor.
Yapay zeka yatırımlarının bilanço tarafında yarattığı baskı da oldukça yüksek. Özellikle veri merkezi odaklı harcamalar, şirketlerin kâr kalemlerinden çok, amortisman giderleri üzerinden kendini hissettirmeye başladı.
Alphabet, Microsoft ve Meta’nın toplam amortisman giderleri yalnızca bir yıl içinde çarpıcı biçimde arttı. 2023’ün son çeyreğinde yaklaşık 10 milyar dolar seviyesinde olan bu kalem, Eylül’de sona eren dönemde neredeyse iki katına çıkarak 22 milyar dolara yaklaştı. Mevcut yatırım temposu korunursa önümüzdeki yıl aynı dönemde bu rakamın 30 milyar dolara dayanması bekleniyor.
Ancak piyasanın asıl huzursuzluğu, rakamların kendisinden çok bu tablonun işaret ettikleri…
Büyük teknoloji şirketleri uzun yıllar boyunca düşük maliyetli iş modelleri sayesinde hızla büyüyen gelirler ve güçlü serbest nakit akışları üretebildikleri için yüksek değerlemelerle işlem gördü. Yapay zeka stratejileri ise bu dengeyi tersine çeviriyor: Önce büyük ve uzun vadeli yatırımlar, ardından belirsiz bir zaman diliminde gelmesi beklenen getiriler. Kısacası, “hafif” bilançolarla büyüyen teknoloji devleri, yapay zeka çağında giderek daha sermaye yoğun yapılara dönüşüyor. Yatırımcıyı asıl düşündüren de tam olarak bu kırılma noktası.
