ABD’nin İran’a yönelik nükleer tesis saldırılarının ardından, bölgenin en stratejik enerji geçidi olan Hürmüz Boğazı’nın kapatılması ihtimali yeniden gündeme alındı. Bu ihtimal, Körfez ülkeleri başta olmak üzere dünya enerji piyasalarını alarma geçirdi, İran’ın petrol ihracatının büyük bölümünü satın alan Çin’den de tepki geldi.
Boğaz, Küresel Çapta Büyük Öneme Sahip
Hürmüz Boğazı, dünya genelinde deniz yoluyla taşınan ham petrolün yaklaşık üçte birine ev sahipliği yapıyor. Her gün milyonlarca varil ham petrol ve sıvılaştırılmış doğalgaz, bu dar deniz geçidinden geçerek başta Asya olmak üzere küresel pazarlara ulaştırılıyor.
Basra Körfezi ile Umman Denizi arasında yer alan bu su yolu, en dar noktasında yalnızca 34 km genişliğinde. Petrol zengini Basra Körfezi’nden dünyaya ham petrol taşımak için tek geçit de burası. İran ise bu boğazın kuzey kısmını kontrol ediyor.
Özellikle Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Kuveyt, Bahreyn, Umman ve Katar gibi ülkelerin enerji ihracatında Hürmüz ciddi ve önemli bir rol üstlenirken, boğazın askeri çatışmalar nedeniyle kapanması durumunda yalnızca Körfez ülkeleri değil, tüm dünya enerji arzı ciddi şekilde etkilenecek.
Bölgeden İlk Tepki: Umman ve BAE Saldırıları Kınadı
ABD’nin İsrail’e destek vererek İran’daki üç nükleer tesise saldırmasının ardından İran, Hürmüz Boğazı’nın kapatılmasını değerlendirmeye aldı. İran medyasında yer alan haberlere göre, İran Meclisi, boğazın kapatılması kararını alsa bile son kararı Güvenlik Konseyi ve ülkenin dini lideri Hamaney verecek.
Olası bir kapatma senaryosu karşısında Körfez ülkeleri de büyük ölçüde etkilenecek. Bu sebeple, Umman Dışişleri Bakanlığı, İran’a yönelik saldırıları desteklemediklerini duyurdu. Ayrıca, Umman Sultanı ile BAE Devlet Başkanı arasında yapılan telefon görüşmesinde ABD’nin saldırıları açıkça kınandı.
Umman, Hürmüz Boğazı’nın girişinde yer alan bir ülke olarak doğrudan ekonomik ve güvenlik riski altında. BAE ise petrol sevkiyatının büyük kısmını bu geçitten sağlıyor. Bu nedenle her iki ülke de savaşın genişlemesini istemiyor.
Asya Cephesinde de Endişe Büyüyor: Çin’den İlk Açıklama Geldi
Hürmüz Boğazı’ndan sevk edilen petrolün en büyük alıcıları arasında Asya ülkeleri başı çekiyor. Özellikle Çin, İran’dan ihraç edilen petrolün yaklaşık %90’ını satın alıyor. Ayrıca ülke, ithal ettiği toplam petrolün %45’ini Hürmüz Boğazı üzerinden temin ediyor.
Bu durum, olası bir kapanmanın Çin ekonomisi üzerinde ciddi etki yaratabileceğini gösteriyor. Bu sebeple, Çin Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “Bölgenin güvenliği, uluslararası toplumun ortak çıkarınadır” ifadesiyle barış çağrısı yapıldı.
Petrol’de %10’a Varan Yükseliş!
CNN’in aktardığına göre, ABD’nin İran’daki üç nükleer tesise Pazar akşamı düzenlediği hava saldırılarının ardından Brent petrolünün varil fiyatı da kısa süreliğine 80 doların üzerine çıktı.
Refinitiv verilerine göre bu seviye, Ocak ayından bu yana ilk kez görüldü. Çatışma öncesinde Brent fiyatı genellikle 60–75 dolar bandında seyrediyordu ve son olarak bu seviyeler Ağustos 2024’te kaydedilmişti.
