Bu süre zarfında, özel sektörün dış borçlarına 1,4 trilyon lira, kamu borçlarına 1,2 trilyon lira ve Merkez Bankası’nın dış borçlarına da 232,8 milyar TL’lik kur farkı yükü eklenmiş durumda. Ayrıca, gelecek bir yıl içinde geri ödenmesi gereken 202,9 milyar dolarlık dış borcun TL karşılığı da şimdiden 1,2 trilyon lira daha büyüdü.
Ekonomi yönetiminin, döviz kurlarını dengelemek amacıyla yaptığı swap işlemleri ve ardından gerçekleştirdiği arka kapı satışları sonucunda rezervleri eksilmiş olan Merkez Bankası, yeniden rezerv biriktirmeye başladı. Ancak kur baskısının azalmasıyla birlikte serbest piyasada hızla yükselen döviz kurları, ülkenin dış borçlarının ulusal ekonomiye olan yükünü büyük ölçüde artırıyor. Son bir ayda döviz kurlarındaki artış nedeniyle dış borcun TL karşılığı yaklaşık 3 trilyon lira kadar artış gösterdi.
Seçim Öncesi ve Sonrası Çok Farklı
Merkez Bankası’nın döviz alış kurlarına göre, seçimlerden önceki son iş günü olan 26 Mayıs’ta doların değeri 19,9027 TL iken, 4 Temmuz itibarıyla 26,07 TL’ye yükseldi. Serbest piyasada bu rakamlardan daha yüksek seviyelere çıkan dolar, bu süre zarfında TL karşısında yüzde 29,75 oranında 5 lira 92 kuruş değer kazandı. Başka bir deyişle, TL dolar karşısında yüzde 22,93 oranında devalüasyon yaşandı.
Türkiye’nin toplam dış borç stoku Mart 2023 sonunda 475,7 milyar dolar olarak açıklanmıştı. Bu rakam, TL cinsinden 26 Mayıs itibarıyla 9 trilyon 466,7 milyar lira olarak hesaplandığında, doların hızlı yükselişiyle birlikte 2 trilyon 816 milyar lira daha artarak 3 Temmuz itibarıyla 12 trilyon 282,8 milyar lira oldu.
Dış Borçların Etkisi
Bu durumda, ulusal ekonomiye dış borçlar cephesinden yaklaşık 3 trilyon liralık ek bir yük binmiş oldu. Bu yükseliş, Türkiye’nin ekonomik dengelerini ciddi şekilde etkileyerek, finansal istikrarı tehdit ediyor.
Dış borçlardaki hızlı artışın ana nedeni dolar kurundaki yükseliş. Kur artışı, dış borçların TL karşılığını büyüterek borçlarının geri ödenmesini daha da zorlaştırıyor. Özel sektör, kamu ve Merkez Bankası gibi aktörlerin dış borçlarına eklenen kur farkı yükleri, ekonomik faaliyetleri olumsuz etkilemekte ve mali durumlarını güçsüzleştirmekte.
Bu durumun ekonomi üzerindeki etkileri çeşitlidir. Öncelikle, dış borçların artması, ekonomideki finansal riskleri ve istikrarsızlığı artırır. Ayrıca, döviz kurlarındaki hızlı yükseliş, enflasyonu artırabilir ve ithalata dayalı sektörlerin rekabet gücünü düşürebilir. Bunun yanı sıra, dış borçların TL karşılığının artmasıyla birlikte maliyetler yükselir ve borç ödemeleri için daha fazla kaynak gerekebilir. Bu da kamu borçlanmasını artırabilir veya ekonomideki yatırımları olumsuz etkileyebilir.
